کاش نمی‌آمديم ...

درعجب‌ام ، تا خود اين زمان چه زمان است [1]
کانده ِ آن را نه چاره و نه کران است
کشور ِ خود را به ياد دارم ازين پيش
باور ِ من نيست ، کاين خرابه همان است
يك سرِ سوزن ، به جای ِ خويش نمانده
ديو نشسته به تخت و ، گرگ شبان است
قوت ِ شب‌اش فوت شد ، کسی که کتب خواند
مُلکت ِ دارا بَرَد ، خسی که عوان است
سر، که خرد پيشه کرد و دانشی آموخت
از نگرانی ، به دوش ، بار ِ گران است [2]
□
آن که خدای ِ تو گشته ملّت ِ ايران
مايه‌ی ِ ويرانی است و ، تخم ِ زيان است
آيت ِ الله و ديو ِ عربده ، بنگر
وای که اهريمن است و گَنده دهان است
بهره‌ی ِ ما نيست هيچ غير ِ تباهی
طالع ِ ما زانکه در نحوس ِ قران است [3]
چاره‌ی ِ ما ارتداد ِ کلّی ِ ملّی است
هرچه جز اين گفته‌ايم وهم و گُمان است
گر که همين است [4] زندگی ، که بديديم
کاش نمی‌آمديم ؛ مفت ، گران است !

12/8/82

?
[1] ياد‌آوري : سيف ِ فَرغاني قصيده‌اي دارد كه در آن از روزگار ِ خود گفته :
در عجبم تا خود آن زمان چه زمان بود
كآمدن من به سوي ملك جهان بود
( ديوان ؛ چاپ ِ دكتر صفا ، قصيده‌ی ِ 65 ص 144 )
خواستم آن را با تغيير ِ رديف ، وصف‌الحال ِ امروز كنم ، چون به‌راستي وصف ِ امروز ِ ما هنوز همان است كه بوده . به روزگار ِ ابن ِ‌مقفّع هم همين بوده ( رك : كليله و دمنه ، باب ِ برزويه . در بي‌ربطي ِ اين نوشته به برزويه نيز يادداشتي دارم اندر دست ِ نگارش ؛ كه مدّت ِ يك سالي هست نتوانسته‌ام به آن بپردازم . ) ( ضمن ِ اين يادداشت ، تا حدودی به اين موضوع پرداخته‌ام . به اين بخش از نوشته برويد . ) .
و ماحصل اين در‌آمد كه مي‌بينيد . بايد گفت : محصول ِ مشترك . فرصت شد قصيده‌ي ِ سيف را خواهم آورد .
[2] در انتشار ِ بار ِ نخست ، ( و بعداً در اينجا ) تا همين‌جا بود ، به‌اضافه‌ی ِ بيت ِ آخر . چهار بيت ِ ديگر را نياورده بودم . حالا هم می‌ترسم از آوردنش ؛ امّا تا کی ؟
[3] به اين صورت هيچ‌جا نديده‌ام . « قِران ِ نحسين » می‌گفته‌اند : « = نزديک گرديدن ِ دو سيّاره‌ی نحس ، مانند ِ زحل و مرّيخ در يک برج . » [ فرهنگ ِ معين ؛ ذيل ِ « قران » ] ؛ ( و در مقابل ِ آن « قران ِ سعدين » داشته‌ايم . ) . شايد بتوان گفت که به ضرورت ِ شعری چنين واقع شده ؛ بلکه ، قطعاً چنين است . در هر حال ، يک‌وقت « نُحوس ِ قُران » نخوانيد . من با قرآن شوخی نمی‌کنم ؛ حتّی اگر ناصر ِ خسرو به « قرآن » ، « قُران » گفته باشد !
[4] « گر که همين بود ... » هم می توان گفت .